"Zaniemówienie" - Justyna Wydra. Dlaczego Hilda przestała się odzywać? Miłość i wojna ze Śląskiem w tle.

„ - Tato, ale jak to tak? Wczoraj Polaki, dzisiaj Niemce? To kim my w końcu jesteśmy?

- Ślązakami, Hildziu, Ślązakami.”

To nie wojna pisała różne historie, to ludzie. Ci, którzy potrafili pośród niej odnaleźć dobro i nadzieję i ci, którzy zapomnieli o swoim człowieczeństwie skupieni wyłącznie na własnych korzyściach. Mężczyźni tchórzliwi, ale i waleczni, nieobawiający się konfrontacji ze śmiercią i dziewczyny: urodziwe, rozkochujące w sobie kolejnych kandydatów oraz te mniej atrakcyjne fizycznie, za to potrafiące zadbać o chłopaka, który im zaufa. Taki niejednolity świat maluje Justyna Wydra w swojej kolejnej już książce, „Zaniemówienie”. Przenosi czytelnika na śląskie ziemie czasów II wojny światowej i uchyla rąbka tajemnicy pewnej rodzinnej tragedii.

ZARYS FABUŁY

To nie Hilda, najbrzydsza z sióstr, wpadła porucznikowi Luftwaffe  -Wilhelmowi Janike - w oko. Nie ta, która wjechała w niego rowerem, ale jej bliźniaczka, Rosa. Ta piękniejsza, ta, która zaopiekowała się nim w szpitalu i ta, która ma już partnera. U boku kobiet mężczyzna zapomina na chwilę o krwawych obrazach wojny, które wciąż kotłują się w jego głowie i o śmierci, która czyha na niego tuż za rogiem.

Życie lubi być jednak nieprzewidywalne i czasami pod mniej atrakcyjnym opakowaniem może kryć się coś ciekawego. Nieprzewidywalne w szczególności dla Ślązaków, którzy muszą mierzyć się z konsekwencjami dokonanych wyborów, ze skrajnie różnymi sytuacjami, z myślą – czy bliżej im do Niemców czy Polaków.

PORUCZNIK, TA PIĘKNA I TA BRZYDSZA SIOSTRA

Hardy, odważny, potrafiący rzucić kąśliwym komentarzem. Wilhelm Janike, porucznik Luftwaffe, może nie jest bogiem urody i natura poskąpiła mu budzącej respekt postawy, ale to taki typ, który osobowością potrafi nadrobić zaistniałe w wyglądzie braki. I zdobyć serce kobiety. Rosa i Hilda, najważniejsze przedstawicielki płci pięknej tej historii, to siostry, które jednak pomimo łączącej ich krwi i nici przyjaźni pod względem fizycznym i dotyczącym charakteru niewiele mają ze sobą wspólnego. Rosa jest piękna, ale niedostępna. Mądra, ambitna, choć może nieco zbyt naiwna w niektórych życiowych wyborach. Hilda to ta brzydsza, ale gotowa do poświęceń. Prawdziwa śląska dzioucha, która owszem – wymaga poznania i czasu – ale odwdzięcza się za to sowicie.

BOHATEROWIE DRUGOPLANOWI

W tle starsze pokolenie, ludzie mierzący się z kwestią swojej przynależności, młodzi łapiący się różnych ugrupowań w imię przetrwania i oczywiście czarny charakter, do szpiku kości zły Otto, nieobawiający się uderzyć kobiety czy wykorzystać kontaktów by zaszkodzić drugiemu człowiekowi. Egoista, którego powinna spotkać surowa kara. Czy jednak spotka?

PO PROSTU ŻYCIE

Justyna Wydra stworzyła historię do bólu prawdziwą. Do bólu, bo nie zabraknie w niej cierpienia, jak z resztą nie zabrakło go w obliczu rzeczywistego obrazu wojny. Prawdziwą, bo w ostatniej fazie czytania zastanawiałam się, czy faktycznie to wszystko w rodzinie autorki nie zdarzyło się naprawdę. Nieszczęśliwe miłości, trudne decyzje, walka na froncie, uczucie rodzące się tam, gdzie nikt się go nie spodziewał. Ludzkie wsparcie, ale i nienawiść. Wielkie rozstania i powroty. W końcu tragedia, na którą przez długi czas wcale się nie zanosiło. Dlaczego jedna z powieściowych bohaterek Zaniemówiła? O tym czytelnik ma okazję przekonać się dopiero na samym końcu.

WOJNA I ŚLĄSK

Książka zaczęła się intrygująco, choć na samym początku zdezorientowała mnie niemała ilość bohaterów i wzmianki dotyczące rodzinnych relacji postaci. Potem wniknęłam w tą nieprzewidywalną treść w pełni delektując się jej smakiem. Autorka bardzo starannie buduje tło historyczne, nieraz odwołując się do rzetelnych źródeł. W późniejszej fazie książki z tego rezygnuje, pozwalając wykazać się własnej wyobraźni. Dość wyraźnie pole do popisu daje Justyna Wydra kwestii śląskości. Jest wplatana gwara, która jednak nie zakłóca odbioru zdań tym, którzy jej nie znają i jest też temat przynależności ludzi zamieszkujących akcentowane Tychy. Gdzie czerech na pięciu mieszkańców zagłosowało za przyłączeniem regonu do Polski, ale też gdzie obywateli wciągnięto na volkslistę czy zachęcono do udziału w zgrupowaniach Hitlerjugend.

PODSUMOWANIE

O Zaniemówieniu można byłoby pisać długo. Bo to historia wymykająca się schematom, zaskakująca, niezamknięta w ramach jednego gatunku. Wszystkiego tutaj po trochu, więc nie radzę nastawiać się na wielce romantyczną opowieść o wojennej miłości czy na sensację z krwawymi obrazami z pola bitwy. To historia o ludziach, a więc o różnych obliczach życia w zamierzchłej Polsce, a konkretnie – co ma dla tej książki znaczenie – na zamierzchłym Śląsku. Ja, jako że właśnie tutaj się urodziłam i tutaj mieszkam, a wspomniane w treści Tychy czy Mikołów odwiedzam nieraz, darzę tę książkę podwójnym sentymentem. Wam polecam, jako niestandardową lekturę, która wzbogaca w wiedzę i trzyma w niepewności do ostatniej strony.  

wydawnictwo: Zysk i S-ka

kategoria: powieść obyczajowa, historyczna

ilość stron: 319

data wydania: lipiec 2018

Za książkę bardzo serdecznie dziękuję wydawnictwu Zysk i S-ka.