"Zaginiony" - Michael Katz Krefeld

„Tylko niewinni mogą spać spokojnie.”

Na temat skandynawskich kryminałów krążą już legendy – że zimne, wyrachowane, brutalne, więc skierowane dla czytelników o mocnych nerwach. A że w każdej pogłosce jest ziarno prawdy, zaś w tej znajduje się ono niejedno, sensacja rodząca się w klimacie Północnej Europy ma swoich wielkich wielbicieli, ale i wrogów – tych, którzy nie pałają sympatią do surowych, nieraz wyzbytych uczuć treści. Tym razem w moje ręce wpadła właśnie taka książka - „Zaginiony” autorstwa duńskiego pisarza Michaela Katz Krefelda. Entuzjastycznie i serdecznie przyjęta pierwsza część owej serii, opowiadająca o losach detektywa Ravna, musiała doczekać się kontynuacji. Oto więc jest – historia pisana grozą i okrucieństwem, a przede wszystkim twardą, mocną, męską ręką.

Mogens Slotsholm, rzetelny i solidny, aczkolwiek nieco sfrustrowany już księgowy, ma dość pracy jako podwładny niezbyt sympatycznego szefa. Decyduje się więc na krok, który odciśnie ślad na całej jego przyszłości. Pewnego dnia, upewniwszy się, że nikt go nie zauważy, włamuje się do firmowego sejfu i zawinąwszy 40 tysięcy raz na zawsze opuszcza dotychczasowe miejsce zatrudnienia. Perspektywa lepszego życia wiedzie go aż do Berlina. Mężczyzna jednak nie ma pojęcia o tym, jak niespodziewany okaże się tam jego los.

Od ucieczki i grabieży dokonanej przez Mogensa mija pół roku. Ślad po nim zaginął. Nękana tajemniczym zniknięciem brata Louise postanawia wziąć sprawę w swoje ręce i go odnaleźć. Nie mogąc zrozumieć decyzji dokonanej przez spokojnego i ułożonego dotąd mężczyzny udaje się do jedynego człowieka, który w tym momencie może coś zaradzić. Odwiedzając jacht słynnego detektywa Ravena  prosi go o pomoc. Jednakże zdesperowany i niezbyt chętny do mieszania się w nowe śledztwo Kruk oschle się jej pozbywa. Zdeterminowana i pewna siebie kobieta nie poddaje się tak łatwo i już wkrótce u jego boku trafia wprost do Berlina. A tam oboje odkrywają coś, czego z pewnością nikt nie mógł się spodziewać.

Tymczasem cofając się do roku 1989 w głąb niemieckiej stolicy, natykamy się na pułkownika Hauserra pracującego dla wydziału bezpieczeństwa. Właśnie czyni swoją powinność zalewając wodą skrzynię, w której znajduje się człowiek – żywy. Jakimi motywami się kieruje? I czy aby na pewno to, co robi, ma jakikolwiek związek z bezpieczeństwem państwa?

Sięgając po książkę Krefelda trafiamy w świat teraźniejszy, który od czasu do czasu przeplata się z przeszłością. Poznajemy współczesną historię Mogensa, który właśnie realizuje skrupulatnie obmyślony plan oraz próbującego odnaleźć jego trop detektywa Thomasa Ravnsholdta. Przemierzamy Danię, by wraz z bohaterami przenieść się do niemieckiej stolicy. Prawdziwą wędrówką okazuje się jednak wycieczka w przeszłość, do komunistycznego Berlina, w którym rozgrywają się wydarzenia mogące zjeżyć na głowie niejednej włos. Analizując sytuację głównych postaci, należałoby tutaj wymienić jednak cztery zasługujące na wyróżnienie osoby. O  Mogensie Slotsholm wiecie już wystarczająco wiele, o Ravenie – nie wszystko. Otóż jego niezawodny instynkt topi się w litrach alkoholu i smutku związanego ze śmiercią ukochanej narzeczonej. Po niespodziewanym odejściu Evy już nic nie jest takie, jak dawniej – nawet on sam. Czy jednak Thomas Ravnsholdt wyjdzie na prostą? Czy uratuje go Louise? Owa kobieta, jedyna perełka pośród charakteryzowanych pokrótce tu osób, to ponętna, ale i zdeterminowana bohaterka potrafiąca dążyć do wyznaczonego celu. Zatroskana o brata wkroczy w świat, od którego powinna raczej trzymać się z daleka. Ostatnią postacią, mężczyzną, którego poznajemy w latach już zamierzchłych, jest pułkownik Hausser. Zażarty komunista pogrążony upadającym Murem Berlińskim wydaje się nie mieć serca. Jaką rolę odegra on zatem w życiu współczesnych bohaterów?

Akcja powieści, jak już zdążyliście zauważyć, rozgrywana jest na dwóch płaszczyznach czasowych. Tłem dla jednej z nich okazują się autentyczne wydarzenia, moment tak istotny dla całej Europy – upadek Muru Berlińskiego. Jako że pojawia się tutaj klimat groźnego dla ludzi fanatycznego komunizmu, zaś książka jest kryminałem, autor nie poskąpił uaktywniających wyobraźnię fragmentów czystej brutalności. Mam jednak wrażenie, że owo słowo nie jest w stanie wyrazić tego, co dzieje się na kartach powieści „Zaginiony”. Przesłuchania, cielesne i psychiczne tortury czy nawet śmierć. Krefeld za pomocą słów dotyka wielu naszych zmysłów, a wczuwając się w sytuację bohaterów przeżywamy autentyczny strach, jak gdybyśmy sami brali udział w tej karawanie kłębiącego się zła. Jest więc wszystko to, czego oczekuje się od książek tego gatunku – elektryczny impuls, przeszywający dreszcz, który wyraźny i prezentowany bez zbędnej otoczki ma tylko jedną twarz – oblicze samego diabła.

Skandynawski autor działa na wyobraźnię, a jednak wcale nie zarzuca zbędnymi i nużącymi opisami. Czoła chylę więc w stronę wykreowanych przez niego dialogów, które potrafią przekazać to, co najistotniejsze, budując odpowiedni klimat często wymagający wielu stron zanudzających epitetów, porównań czy metafor. Mamy więc czystą esencję, wywar zła, toteż sięgajcie po niego, jeżeli nie obawiacie się twardej i okrutnej męskiej prozy. „Zaginiony” to nie jest przyjemna powieść dla wrażliwców. Zaczynając od pierwszych stron od razu można wyczuć, że tę książkę stworzył mężczyzna. Bo unikając emocji i wylewności częstuje tym, co uaktywnia skurcz żołądka – strachem. A jednak jako że wspominam tutaj o lęku, nie mylcie takowego z grozą występującą w horrorach. Tu ma ona inny, bardziej przyziemny wymiar, uświadamiając, jak potężne pokłady bestialstwa mogą tkwić w człowieku.

Książkę polecam przede wszystkim fanom skandynawskich kryminałów, bo już wiecie, czego możecie się spodziewać. „Zaginiony” jest moją sugestią wysuwaną raczej w kierunku mężczyzn, chociaż i odpornych na psychiczny ból kobiet. To całkiem dobra i raczej wyzbyta niedociągnięć historia, która zaciekawia, wciąga i trzyma w niepewności aż do ostatnich stron. 

moja ocena: 5-/6

wydawnictwo: Literackie

ilość stron: 414

data wydania: 5 listopada 2015

Za książkę bardzo serdecznie dziękuję Wydawnictwu Literackiemu.